دکتر احمد قمی فر / بیماری های شایع مغز و اعصاب / درمان بیماری هیدروسفالی با دارو
۵ دقیقه
درمان هیدروسفالی

درمان بیماری هیدروسفالی با دارو

آنچه می خوانید...

بیماری هیدروسفالی به معنای آب در مغز می باشد. اصطلاح هیدروسفالی از دو کلمه یونانی مشتق شده است ((هیدرو))به معنی آب  و ((سفالوس)) که به سر گفته می شود . هر فردی در درون مغز و یا ستون فقرات خود دارای مایع مغزی نخاعی می باشد که به آرامی در حال گردش است تا مواد غذایی را به این اندام ها رسانده و مواد زاید را از مغز و نخاع دور کند.


اگر این جریان مسدود گردد، کیسه ای که حاوی این مایع مغزی نخاعی می باشد ممکن است بیش از حد بزرگ شده و فشاری را به سر وارد کند که منجر به ایجاد وضعیتی به نام هیدروسفالی گردد.

بیماری هیدروسفالی

بیماری هیدروسفالی چیست

بیماری هیدروسفالی یا آب آوردن مغز نوعی اختلال در مغز بویژه در کودکان می باشد. در هیدروسفالی مایع مغزی نخاعی نمی تواند به راحتی جریان یابد. این مایع می تواند موجب تغذیه و شناور بودن مغز و حتی کاهش وزن شود و در صورتی که این مایع جریان نیابد به مغز فشار خواهد آورد. در نتیجه سر کودک بزرگ میشود و بافت مغز را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

باید بدانیم که در اطراف مغز بالشتک هایی قرار دارند که نقش سپر محافظ مغز را ایفا می کنند و به آنها بطن مغزی گفته می شود و مایع مغزی درون این بطن های مغزی قرار دارد.
تخمین تعداد افرادی که به هیدروسفالی مبتلا می شوند یا در حال حاضر با آن زندگی می کنند ، دشوار است . به این دلیل که این بیماری در کودکان و بزرگسالان رخ می دهد ، و یا می تواند بعدا در زندگی ایجاد شود.

هیدروسفالی عموما در کودکان و بزرگسالان بالای ۶۰ سال رخ میدهد، البته این امر می تواند در افراد بزرگسال جوانتر نیز رخ دهد.

 علائم هیدروسفالی

علائم هیدروسفالی در کودکان، نوجوانان، بزرگسالان به شرح زیر می باشد:


نشانه های این نوع بیماری در نوزادان و شیرخواران عبارت است از :

  • برآمدگی و تورم و سفتی روی ملاج
  • افزایش سریع اندازه دوره سر
  • ثابت شدن چشم های به سمت پایین
  • تشنج
  • گریه و بدخلقی زیاد نوازد
  • استفراغ
  • خواب آلودگی زیاد
  • کم شیر خوردن
  • ضعف وشلی عضلات

نشانه های بیماری هیدروسفالی در اطفال و کودکان :

  • گریه های کوتاه همراه با جیق های بلند
  • تغییر در رفتارهای کودک
  • تغییر در ساختار صورت
  • انحراف چشم ها
  • سردرد
  • اسپاسم عضلانی
  • تاخیر در رشد
  • ناراحتی هنگام خوردن غذا
  • خواب آلودگی بیش از حد
  • حساس و زود رنج شدن کودک
  • ناهماهنگ بودن حرکات بدن
  • بی اختیاری ادرار
  • بزرگ تر بودن اندازه سر از حالت طبیعی
  • مشکل در بیدار ماندن و بیدار شدن از خواب
  • استفراغ و حالت تهوع
  • تشنج
  • ناتوانی در تمرکز حواس

نشانه های بیماری هیدروسفالی در جوانان و میانسالان :

  • تغییر در شیوه راه رفتن
  • اختلال در عملکردهای ذهنی
  • بروز مشکل در کنترل ادرار و مدفوع
  • سردرد
  • خواب آلودگی غیرمعمول و یا ناتوانی در بیدار ماندن

درمان هیدروسفالی

تشخیص هیدروسفالی

یافته‌های زیادی در معاینه وجود دارند که میتوانند تشخیص  این بیماری را برای متخصص مغز و اعصاب محتمل سازند مانند افزایش دور سر، برجسته شدن ملاج، وضعیت غیرطبیعی چشم ها، شکل راه رفتن و مشکلات حافظه. در صورتی که پزشک به هیدروسفالی شک کند، معمولا انجام سی تی اسکن و یا ام آر آی می تواند تشخیص را قطعی کند.

علاوه بر این تصویربرداری ها برای پیدا کردن علت اولیه  و تشخیص هیدروسفالی گاهی گرفتن نمونه مایع مغزی نخاعی از کمر و در شیرخواران از سر لازم است.

عوارض هیدروسفالی

این بیماری نیز مانند سایر بیماری ها عدم درمان یا تاخیر در درمان هیدروسفالی حاد و شدید می تواند مرگبار باشد. حتی درحالی که بیمار کاملا هوشیار است و صحبت میکند این احتمال وجود دارد که ناگهانی دچار ایست قلبی شده و از دست برود. در شیرخوارانی که افزایش دور سر مورد توجه قرار نگرفته و هیدروسفالی تشخیص داده نشود، اگر این روند به فوت بیمار منجر نشود، گاهی سر کودک بسیار بزرگ شده و نمای عجیبی به خود می گیرد.

 شواهد این اتفاق در گذشته و در بررسی‌های باستان شناسی هم مکرر مشاهده شده است.

درمان هیدروسفالی

درمان غیر جراحی هیدروسفالی در موارد نسبتا ناشایعی قابل انجام است؛ مواردی که احتمالا میتوان با برطرف کردن علت اولیه مثل عفونت، هیدروسفالی را هم درمان کرد. از سویی هم گاهی با تجویز داروهای کاهش دهنده تولید مایع مغزی-نخاعی مانند استازولامید (دیاموکس) میتوان هیدروسفالی‌های خفیف را کنترل نمود تا شاید نیاز به عمل جراحی نباشد.

 در صورتی که هیدروسفالی با موارد فوق درمان نشد جراحی توصیه می شود. که جراحی معمولاً کارگذاری لوله‌ای ظریف و باریک به نام شنت مغزی در بدن فرد است. شنت در واقع از یک طرف وارد بطن های مغزی شده و با عبور دادن آن از زیر پوست، مایع مغزی-نخاعی را به حفره دیگری مثل شکم، ریه یا قلب تخلیه می کند.

شنت دارای یک محفظه نیمکره‌ای به نام پمپ است که معمولا زیر پوست سر قرار داده میشود تا هم برای معاینه و هم گرفتن نمونه مایع مغزی-نخاعی و هم تسریع جریان تخلیه مایع در موارد خاص بکار رود

توصیه به مادران باردار

توصیه ما به مادران باردار این است که در دوره بارداری تمامی آزمایشات  از جمله غربالگری و نیز تست های لازم را برای آگاهی از وضعیت جنین با دقت انجام دهند تا اینکه بتوانند با همیاری پزشکان در صورتی که با موردی خطرناک مواجه هستند به رفع آن بپردازند. این اقدام نوعی از پیشگیری از ابتلای جنین به انواع بیماری ها از جمله هیدروسفالی است.


در انتهای مقاله این نکته را یادآور می شویم که علائم و نشانگان بیماری هیدورسفالی طیف وسیعی دارد و باید برای تشخیص از پزشکانی کمک بگیرند که توانمندی های آنان در طی سالها و نیز با موفقیت های پی در پی به اثبات رسیده باشد و نیز مهارت و تجربه پزشک حرف اول را می زند.

متاسفانه یکی از معضلاتی که وجود دارد این است که گاها در اثر تشخیص های نادرستی که وجود دارد بیمارانی که در آستانه ابتلا و خطر هیدروسفالی هستند از سوی پزشکان کم تجربه تشخیص داده نمی شوند و زمانیکه اوضاع وخیم شد تازه متوجه فاجعه پیش آمده می شوند و همین موضوع در پیچیده کردن روند درمان و یا جلوگیری از پیشروی بیماری تا حد زیادی تاثیر گذار است.

دکتر قمی فر

دکتر احمد قمی فر متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات هستند و در زمینه الکتروفیزیولوژی بالینی ( نوار عصب و عضله، نوار مغز و نوار چشم ) دارای تخصص می باشند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *