سندرم پای بی قرار یک اختلال سیستم عصبی است که باعث ایجاد مشکل و ناراحتی در پا می شود. معمولا این ناراحتی در زمان استراحت به ویژه خواب اتفاق می افتد.
این اختلال می تواند به خاطر مشکلات قلبی, ریوی و … ایجاد شود و در صورت درمان این اختلالات سندرم پای بیقرار نیز بر طرف می شود. در ادامه همراه ما باشید تا با علل و درمان این عارضه آشنا شوید.
سندرم پای بی قرار یا RLS چیست :
سندرم پاهای بی قرار یک اختلال عصبی و احساس ناخوشایند مانند خفقان، کشش غیرقابل کنترل پاها است که در شب بیشتر است. زنان به نظر می رسد بیشتر از مردان مستعد ابتلا به این بیماری هستند. علت دقیق سندرم پاهای بی قرار مشخص نیست. با این حال با حاملگی، چاقی، سیگار کشیدن، کمبود آهن و کم خونی، بیماری های عصبی، دیابت، نارسایی کلیه، فشار خون بالا و بیماری های قلبی در ارتباط است.
سندرم پای بیقرار در هر سنی ممکن است بروز کند، ولی معمولا با بالا رفتن سن، احتمال ابتلا به آن افزایش می‌یابد. از مشخص‌ترین ویژگی‌های این عارضه، اختلال خواب است که به خواب‌آلودگی در طول روز می‌انجامد.
انواع سندرم پای بی قرار
دو نوع اصلی سندرم پای بیقرار عبارت است از: سندرم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک idiopathicبا علت ناشناخته و سندرم پای بیقرار ثانویه.
سندرم پای بی قرار اولیه :
در سندرم پای بیقرار اولیه یا ایدیوپاتیک، علت بروز بیماری مشخص نیست. سندرم پای بی قرار ایدیوپاتیک رایج‌ترین نوع این بیماری است و ویژگی‌های زیر را دارد:
- معمولا قبل از سن ۴۰ سالگی شروع می‌شود.
- گاهی در دوران کودکی شروع می‌شود.
- گاهی علت آن ژنتیکی است.
- وقتی سندرم پای بیقرار شروع می‌شود، معمولا تا آخر عمر ادامه پیدا می‌کند.
گاهی این علائم پراکنده است یا به‌تدریج بدتر شده و با گذشت زمان شایع‌تر می‌شود. در موارد خفیف ممکن است که فرد برای مدتی طولانی هیچ علائمی نداشته باشد.
سندرم پای بی قرار ثانویه :
اختلال ثانویه، اختلالی است که توسط بیماری یا شرایط پزشکی دیگری ایجاد می‌شود. سندرم پای بیقرار ثانویه معمولا پس از سن ۴۵ سالگی شروع می‌شود و ارثی نیست. این انواع سندرم پای بیقرار کاملا متفاوت هستند، زیرا:
- شروع آنها ناگهانی است.
- علائم معمولا با گذشت زمان بدتر نمی‌شود.
- ممکن است که علائم شدیدتر باشد.
بیماری‌ها و شرایط پزشکی که علت سندروم پای بیقرار ثانویه و موجب بروز آن هستند عبارت است از:
- دیابت
- کمبود آهن
- نارسایی مزمن کلیه
- بیماری پارکینسون
- نوروپاتی
- بارداری
- آرتریت روماتوئید
علائم سندروم پای بی قرار
این بیماری نوعی اختلال حرکتی و اختلال خواب است. افراد دچار این بیماری بسختی می توانند مشکل حسی مبهم در عمق پاهای خود را توصیف کنند. این بیماران نیاز مبرمی به حرکت دادن پاهایشان دارند. علائم سندروم پای بی قرار عبارتند از :
- احساس کشیدگی
- سوزش
- گزگز
- احساس کاذب حرکت مایع یا حرکت مورچه در ساق پاها
اکثر بیماران نمی توانند به خواب روند یا مکررا از خواب بیدار می شوند. علائم با حرکت دادن پاها بهتر می شوند و موقع استراحت بدتر می شوند. همچنین اوج علائم عصرها و شبهاست. گاهی همراه این بیماری، پرش در پاها بلافاصله پس از بخواب رفتن یا در طی خواب رخ می دهد .
علل ایجاد سندرم پای بی قرار
علت ایجاد این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست اما شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است. البته متخصصین مغز و اعصاب یکی از علل آن را وراثت می دانند زبرا در بیشتر موارد افراد مبتلا سابقه فامیلی دیده می شود.
سایر علت های رایج این عارضه عبارتند از:
- بیماری های مزمن: نظیر کمبود آهن شدید, بیماری پارکینسون, مشکلات کلیوی, دیابت و….
- مصرف بعضی داروها: نظیر ضد افسردگی ها, آنتی هیستامین و….
- بارداری: به ویژه در ماهای آخر بارداری می تواند باعث بروز این اختلال شود.
- مصرف الکل
- مشکلات قلبی-عروقی
- بیماری های ریوی
تشخیص سندرم پای بیقرار
برای تشخیص این عارضه در ابتدا بیمار به پزشک مراجعه می کند و پزشک متخصص مغز و اعصاب از بیمار آزمایش خون را برای بررسی میزان آهن و یا بررسی نوار عصب در خواست می کند.
به طور کلی هیچ روشی قطعی برای تشخیص سندروم پای بی قرار وجود ندارد. و تنها با آزمایش یا تصویربرداری و نوار عصب و عضله ممکن است علل ثانویه یا بیماری‌های زمینه‌ای منجر به این سندروم کشف شود.
عوارض سندرم پای بی قرار
از پیامدهای رایج این عارضه میتوان به بی خوابی ، بیداری شبانه، افسردگی و اضطراب اشاره کرد. سایر ویژگی های این بیماری شامل تمایل علائم به بدتر شدن به تدریج و با افزایش سن می باشد.
درمان سندروم پای بی قرار
برای درمان سندرم پای بی قرار باید سایر بیماری‌های مرتبط همچون کمبود آهن یا نوروپاتی محیطی را درمان نمود. درمان کمبود آهن ممکن است با تجویز مکمل‌های آهن در ارتباط باشد. با این‌حال دقت نمایید که برای دریافت آهن باید قبل از آن سطح آهن خونتان را چک کرده و با تجویز پزشک اقدام به دریافت دارو نمایید.
اگر سندرم پای بی قرار در شما با هیچ بیماری دیگری مرتبط نباشد، برای درمان آن می‌بایست بر تغییرات سبک زندگی و یا درمان دارویی تمرکز نمایید. درمان دارویی فقط با دستور پزشک مجاز بوده و بدون مراجعه به پزشک ممکن نیست.
درمان سندرم پای بی قرار با تغییر سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی یا لایف استایل نقش مهمی در آرام کردن و بهبود بیماری دارند. نکاتی که در ادامه به آن اشاره می کنیم در صورت رعایت و ادامه دادن می توانند برای بیماران RLS بسیار مفید واقع شوند :
- حمام: حمام آب گرم و ماساژ پاها می‌تواند کمک بزرگی برای آرام کردن پاهای شما باشد.
- کمپرس آب گرم و یا آب سرد: استفاده از کمپرس های آب گرم و سرد مفید بوده، بسته به اینکه کدام بیشتر بر شما تاثیر می‌گذارد از کمپرس سرد یا گرم استفاده نمایید.
- استفاده از تکنیک های آرام کننده: تکنیک های آرام کننده همچون یوگا و مدیتیشن بخصوص قبل از خواب ممکن است بتواند به شما کمک نماید.
- برنامه ریزی مناسب برای خواب: خستگی می‌تواند باعث بدتر شدن شدت سندرم پای بی قرار شود، پس حفظ بهداشت خواب بسیار مهم می‌باشد.
- ورزش و تمرنیات بدنی: ورزش و تمرین معتدل و آرام می‌تواند باعث بهبود سندرم پای بی قرار شود. اما فشار زیاد هنگام ورزش بخصوص بر پاها می‌تواند اثر معکوس داشته باشند.
- اجتناب از مصرف کافئین: بعضی اوقات کاهش مصرف کافئین و یا قطع آن می‌تواند شدت بیماری را کاهش دهد. برای آزمایش این موضوع برخود می‌توانید چند هفته مصرف خوراکی های حاوی کافئین را امتحان نمایید.
- عدم مصرف سیگار و الکل: سیگار و الکل می‌توانند شدت بیماری را افزایش دهند. ترک سیگارو الکل ممکن است بتواند به شما در بهبود بیماری کمک نماید.
- رعایت رژیم غذایی مناسب: داشتن رژیم غذایی سرشار از آهن و منزیم در درمان این عارضه بسیار موثر می باشد.
