بسیاری از ما با نوعی از درد ضربان دار، آزار دهنده و گیج کننده به نام سردرد آشنا هستیم. سردردها انواع مختلفی دارند، ما در این مقاله به بررسی ۱۰ نوع مختلف از انواع سردرد می پردازیم. در ادامه همراه ما باشید
آشنایی با انواع سردرد
این مقاله ۱۰ نوع مختلف سردرد را توضیح می دهد:
- سردردهای تنشی
- سردردهای خوشه ای
- سردردهای میگرنی
- آلرژی یا سردردهای سینوسی
- سردردهای هورمونی
- سردردهای کافئینی
- سردردهای ناشی از فشار
- سردردهای فشار خون بالا
- سردردهای برگشتی
- سردردهای پس از ضربه یا سانحه
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که تقریباً همه ی افراد هر چند وقت یکبار دچار سردرد می شوند. اگرچه سردرد را می توان به عنوان “درد در هر ناحیه از سر” تعریف کرد، اما علت، مدت و شدت این دردها با توجه به نوع سردرد می تواند متفاوت باشد. در برخی موارد، فردی که سردرد دارد ممکن است نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشد.
علائم انواع سردرد
اگر در کنار سردرد خود یکی از علائم زیر را نیز تجربه کردید، فوراً برای دریافت مراقبت های پزشکی به پزشک خود مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- گرفتگی گردن
- راش یا جوش
- استفراغ
- سرگیجه و منگی
- لکنت زبان
- تب ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر
- فلج در هر قسمتی از بدن
- از دست دادن بینایی
اگر سردرد شما شدت کمتری دارد، ادامه مطلب را بخوانید تا نحوه تشخیص نوع سردردی را که ممکن است تجربه کنید و آنچه می توانید برای تسکین علائم خود انجام دهید را بیاموزید.
شایع ترین انواع سردردهای اولیه
سردردهای اولیه هنگامی ایجاد می شوند که علت درد در سر شما باشد. به عبارت دیگر، سردرد شما ناشی از عواملی درونی مانند بیماری و یا انواع حساسیت و آلرژی در بدن شما نیست.
این سردردها می توانند دوره ای یا مزمن باشند:
سردردهای دوره ای:
ممکن است هر چند وقت یکبار رخ دهند. این نوع سردردها می توانند از نیم ساعت تا چند ساعت طول بکشند.
سردردهای مزمن:
پایدارتر هستند. این نوع سردرها بیشتر روزهای ماه ممکن است رخ بدهند و می توانند برای روزها ادامه داشته باشند. در صورت ابتلا به این نوع سردردها، بیمار نیاز دارد که به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند.
سردردهای تنشی و درمان آن
علائم سردرد تنشی :
بیمار با سردردهای تنشی، احساس کسالت و درد در سر خود دارد. این درد ضربان دار نیست. درد و حساسیت در اطراف گردن، پیشانی، پوست سر یا عضلات شانه نیز ممکن است ایجاد شود.
هر کسی می تواند دچار سردرد تنشی شود و اغلب در شرایطی ایجاد می شود که فرد دچار استرس شود.
درمان سردرد تنشی :
در برخی موارد برای تسکین علائم سردرد، ممکن است بیمار با مصرف برخی از انواع مسکن ها بتواند سردرد خود را کنترل کرده و بهبود بخشد. این مسکن ها عبارتند از:
- آسپرین
- ایبوپروفن (Advil)
- ناپروکسن (Aleve)
- استامینوفن و کافئین
در صورتی که داروهای OTC تسکین دهنده نباشند، ممکن است نیاز باشد که یک پزشک برای شما داروهایی مانند ایندومتاسین ، ملوکسیکام (موبیک) و کتورولاک تجویز کند.
هنگامی که یک سردرد تنشی، مزمن می شود ممکن است روش متفاوتی برای رفع محرک زمینه ای سردرد پیشنهاد شود.
انواع سردردهای خوشه ای و درمان آن
علائم سردرد خوشه ای:
سردردهای خوشه ای با درد شدید، سوزش و احساس سوراخ شدن مشخص می شوند. این نوع سردردها گاهی در اطراف یا پشت یکی از چشم ها یا در یک طرف صورت ظاهر می شوند. گاهی اوقات تورم، قرمزی، برافروختگی و تعریق می تواند در طرفی از سر و صورت ایجاد شود که تحت تأثیر سردرد قرار دارد. گرفتگی بینی و آبریزش چشم نیز اغلب در همان سمت سردرد رخ می دهد.
این سردردها به صورت مجموعه ای از چند سردرد دوره ای اتفاق می افتند. هر سردرد می تواند از ۱۵ دقیقه تا سه ساعت طول بکشد. اکثر مردم در طول یک سردر خوشه ای، یک تا چهار سردرد در روز را معمولاً سر یک ساعت مشخص، تجربه می کنند. به این صورت که پس از برطرف شدن هر سردرد، به زودی سردرد دیگری نیز ایجاد می شود.
یک سری از سردردهای خوشه ای می توانند چند ماه یکبار به صورت روزانه و در یک زمان مشخص رخ بدهند. در ماه های بین خوشه ها، افراد علامتی از سردرد ندارند. سردردهای خوشه ای بیشتر در بهار و پاییز شایع هستند. این نوع سردردها در مردان سه برابر بیشتر از زنان شایع هستند.
درمان سردرد خوشه ای:
پزشکان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث ایجاد سردردهای خوشه ای می شود، اما راه های موثری برای درمان علائم این نوع سردردها ارائه می دهند. پزشک شما ممکن است اکسیژن درمانی، تجویز داروی سوماتریپتان (Imitrex) یا بی حسی موضعی (لیدوکائین) را برای تسکین سردرد شما توصیه کند.
پس از تشخیص نوع سردرد، پزشک با شما همکاری می کند تا یک برنامه درمانی برای پیشگیری از وقوع سردردهایتان داشته باشید. کورتیکواستروئیدها، ملاتونین، توپیرامات (توپاماکس) و مسدود کننده های کانال کلسیم ممکن است سردردهای خوشه ای شما را در دوره ی بهبودی قرار دهند.
میگرن و درمان آن
درد میگرنی یک ضربان شدید از اعماق سر شما است. این درد می تواند روزها ادامه یابد. سردرد میگرنی به طور قابل توجهی توانایی شما را در انجام کارهای روزمره محدود می کند. سردرد میگرنی ضربان دار است و معمولاً یک طرفه است. افراد مبتلا به سردردهای میگرنی اغلب به نور و صدا حساس هستند. تهوع و استفراغ نیز معمولاً همراه با سردرد میگرنی رخ می دهد.
اختلالات بینایی و علائم میگرن:
قبل از شروع برخی از میگرن ها اختلالات بینایی برای فرد ایجاد می شود. تقریباً از هر پنج نفر، یک نفر این علائم را قبل از شروع سردرد خود تجربه می کنند. به عنوان هاله ی سردرد شناخته می شود، این اختلالات بینایی ممکن است موجب مشاهده موارد زیر شود:
- دیدن نورهای چشمک زن
- دیدن نورهای درخشان
- خطوط را به صورت زیگزاگ دیدن
- دیدن نورهای نقطه ای
- وجود نقاط کور در دید فرد
هاله یا علائم اولیه ی سردرد میگرنی همچنین می تواند شامل سوزن سوزن شدن در یک طرف صورت و یا مشکل در صحبت کردن فرد نیز باشد. با این حال، علائم سکته مغزی می توانند کاملاً مشابه علائم میگرن باشند، بنابراین در صورتی که هر یک از علائم برای شما جدید است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
حملات میگرنی ممکن است در خانواده ی شما به صورت ارثی باشد و یا می تواند با سایر بیماری های سیستم عصبی مرتبط باشد. زنان سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به میگرن هستند. افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز بیشتر در معرض ابتلا به میگرن هستند.
برخی عوامل محیطی مانند اختلال در خواب، کم آبی بدن، حذف وعده های غذایی، خوردن برخی از غذاها، نوسانات هورمونی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی از عوامل محرک میگرن هستند.
درمان میگرن:
اگر مسکن های بدون نسخه درد میگرن شما را در حین حمله کاهش نمی دهند، پزشک ممکن است برای شما داروی تریپتان تجویز کند. تریپتان ها داروهایی هستند که التهاب را کاهش داده و جریان خون را در مغز شما تغییر می دهند. این داروها به صورت اسپری بینی، قرص و آمپول ارائه می شوند. برخی از انواع این داروها عبارتند از:
- سوماتریپتان (Imitrex)
- (Maxalt)
- ریزاتریپتان (Axert)
اگر سردردهای ناتوان گننده ای را تجربه می کنید که بیش از سه روز در ماه به آن دچار می شوید، سردردی که چهار روز در ماه تا حدودی ناتوان کننده هستند، یا حداقل شش روز در ماه دچار سردرد می شوید، با پزشک خود در مورد مصرف داروهای روزانه برای جلوگیری از سردرد خود مشورت کنید.
تحقیقات نشان می دهد که داروهای پیشگیرانه بسیار کمتر از آنچه که باید به کار برده می شوند. تنها ۳ تا ۱۳ درصد از افراد مبتلا به میگرن از داروهای پیشگیرانه استفاده می کنند، در حالی که چیزی حدود ۳۸ درصد از افراد مبتلا به میگرن در واقع به مصرف این نوع داروها نیاز دارند. جلوگیری از میگرن کیفیت زندگی و بهره وری فرد را تا حد زیادی بهبود می بخشد.
داروهای پیشگیرانه ی مفید برای سردردهای میگرنی عبارتند از:
- پروپرانولول (ایندرال)
- متوپرولول (توپرول)
- توپیرامات (توپاماکس)
- آمی تریپتیلین
همچنین می توان برای درمان سردرد های میگرنی از بوتاکس میگرن استفاده نمود.
شایع ترین سردردهای ثانویه
سردردهای ثانویه، به سردردهایی اطلاق می شود که ناشی از وجود یک مشکل دیگری است که در بدن شما اتفاق می افتد. اگر محرک سردرد ثانویه شما ادامه داشته باشد، سردرد شما نیز می تواند مزمن شود. برای تسکین این سردردهای ثانویه باید علت اصلی سردرد را یافته و درمان کرد، معمولاً با برطرف کردن علت های اولیه، سردرد برطرف می شود.
سردردهای آلرژیک یا سینوسی
گاهی اوقات سردرد در نتیجه ی یک واکنش آلرژیک ایجاد می شود. درد ناشی از این سردردها اغلب در ناحیه سینوس و جلوی سر متمرکز می شود. سردردهای میگرنی معمولاً به اشتباه به عنوان سردردهای سینوسی تشخیص داده می شوند. در حقیقت، ۹۰ درصد از سردردهایی که به عنوان سردردهای سینوسی تشخیص داده می شوند، در واقع سردردهای میگرنی هستند. افرادی که آلرژی مزمن فصلی یا سینوزیت دارند مستعد ابتلا به این نوع سردردها هستند.
درمان سردرد های سینوسی :
سینوزیت یک بیماری شایع است در آن لایه مخاطی سینوس ها متورم می شود و باعث ایجاد فشار در سینوس می شود، برای تسکین سردردهای سینوسی باید تورم مخاط سینوسی را برطرف کرد. اسپری های استروئیدی بینی، ضد احتقان های OTC مانند فنیل افرین (Sudafed PE) یا آنتی هیستامین ها مانند ستیریزین (Zyrtec D Allergy + Congestion) می توانند در این مورد کمک کنند.
سردرد سینوسی می تواند نشانه عفونت سینوسی هم باشد. در این موارد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی را برای از بین بردن عفونت و تسکین سردرد و سایر علائم تجویز کند.
سردردهای هورمونی در زنان
زنان معمولاً سردردهایی را تجربه می کنند که با نوسانات هورمونی مرتبط است.
قاعدگی، قرص های ضد بارداری و بارداری همگی بر سطح استروژن شما تأثیر می گذارد که می تواند باعث سردرد شود. سردردهای مرتبط با چرخه قاعدگی را میگرن قاعدگی نیز می نامند. این نوع سردردها می توانند درست قبل، در طول و یا بلافاصله پس از قاعدگی و همچنین در زمان تخمک گذاری رخ بدهند.
درمان سردرد های هورمونی:
مسکن های بدون نسخه مانند ناپروکسن (Aleve) یا داروهای تجویزی مانند frovatripan (Frova) می توانند برای کنترل این گونه سردردها مفید باشند. تخمین زده می شود که حدود ۶۰ درصد از زنان مبتلا به میگرن نیز میگرن قاعدگی را تجربه می کنند. تکنیک های ریلکسیشن، یوگا، طب سوزنی و داشتن رژیم غذایی اصلاح شده می تواند به جلوگیری از سردردهای میگرنی شما کمک کند.
سردردهای کافئین دار
کافئین بر جریان خون در مغز شما تأثیر می گذارد. مصرف بیش از حد این ماده می تواند باعث سردرد شود، همانطور که ترک مصرف آن هم خود می تواند موجب سردرد شود. افرادی که میگرن مکرر دارند به دلیل مصرف کافئین در معرض خطر ابتلا به سردرد هستند.
وقتی عادت دارید که روزانه مغز خود را در معرض مقدار مشخصی از کافئین، که یک محرک است قرار دهید، ممکن است در صورت عدم دریافت این کافئین دچار سردرد شوید. این می تواند به این دلیل باشد که کافئین در مغز تغییرات شیمیایی ایجاد می کند که با ترک مصرف آن فرد دچار سردرد می شود.
لزوماً تمامی کسانی که مصرف کافئین خود را کاهش می دهند، دچار سردرد ترک نخواهند شد. حفظ مصرف کافئین در سطحی ثابت و معقول – یا ترک کامل آن – می تواند از بروز این سردردها جلوگیری کند.
سردردهای ناشی از فعالیت
سردردهای ورزشی بلافاصله پس از دوره های فعالیت بدنی شدید در فرد بروز می کنند. وزنه زدن، دویدن و مقاربت جنسی همگی محرک های معمول برای ایجاد سردرد هستند. تصور می شود که این فعالیت ها باعث افزایش جریان خون در جمجمه می شود که می تواند منجر به سردرد ضربان دار در دو طرف سر شود.
سردرد ناشی از فعالیت های شدید نباید زیاد طول بکشند. این نوع سردردها معمولاً در عرض چند دقیقه یا چند ساعت برطرف می شوند. مسکن هایی مانند آسپرین و ایبوپروفن (Advil) باید علائم شما را تسکین دهند.
در صورت بروز این نوع از سردردها و برطرف نشدن آن با مصرف مسکن، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید. در برخی موارد، ممکن است سردرد شما نشانه ای از یک بیماری زمینه ای جدی باشد.
سردردهای فشار خون بالا
فشار خون بالا می تواند شما را دچار سردرد کند و این نوع سردرد علامتی اورژانسی است.
سردردهای فشار خون بالا زمانی رخ می دهند که فشار خون شما به طور خطرناکی بالا برود. سردرد ناشی از فشار خون معمولاً در دو طرف سر ایجاد می شود و معمولاً با هرگونه فعالیتی بدتر می شود. این نوع سردرد اغلب از نوع سردردهای ضربان دار است. همچنین ممکن است فرد دچار تغییراتی در بینایی، بی حسی یا سوزن سوزن شدن، خونریزی بینی، درد قفسه سینه یا تنگی نفس شود.
اگر فکر می کنید دچار سردرد ناشی از فشار خون هستید، باید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی برای کنترل فشار خون خود باشید. در صورتی که در حال درمان بیماری فشار خون خود باشید، احتمال ابتلا به این نوع سردرد در شما بیشتر خواهد شد.
این نوع سردردها معمولاً بلافاصله پس از کنترل فشار خون برطرف می شوند. و تا زمانی که فشار خون شما بالا نباشد این سردردها را تجربه نخواهید کرد.
سردردهای برگشتی
سردردهای برگشتی، که به عنوان سردردهای «بیش از حد دارویی» نیز شناخته می شوند، ممکن است مانند یک سردرد کسل کننده و تنشی باشند، و یا اینکه همچون سردرهای میگرنی دردناک تر احساس شوند.
در صورت استفاده مکرر از مسکن های بدون نسخه، ممکن است بیشتر مستعد این نوع سردرد شوید. استفاده بیش از حد از این داروها نه تنها سردردهای شما را کمتر نمی کند، بلکه منجر به داشتن سردردهای بیشتری هم می شود. مصرف داروهای OTC مانند استامینوفن، ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن برای بیش از ۱۵ روز در ماه، احتمال بروز سردردهای برگشتی را بیشتر می کند. این امر در رابطه با مصرف بیش از حد داروهای حاوی کافئین نیز صادق است.
درمان سردرد های برگشتی
تنها راه درمان سردرد برگشتی این است که فرد به مرور مصرف داروهایی را که برای کنترل درد مصرف می کند کمتر و کمتر کند و تا حد امکان دیگر از این داروها استفاده نکند.
یک راه خوب برای جلوگیری از استفاده ی بیش از حد از انواع این مسکن ها، مصرف داروهای پیشگیرانه ی روزانه است که باعث ایجاد سردردهای برگشتی نمی شوند و از شروع سردردها جلوگیری می کنند.
سردردهای پس از سانحه
سردردهای پس از سانحه می توانند بعد از هر نوع آسیب در قسمت سر ایجاد شوند. این سردردها شبیه میگرن یا سردردهای تنشی هستند و معمولاً به مدت ۶ تا ۱۲ ماه پس از وقوع آسیب، ادامه می یابند.
سردرهای تنشی می توانند مزمن شوند. داروهای تریپتان، سوماتریپتان (Imitrex)، مسدود کننده های بتا و آمی تریپتیلین اغلب برای کنترل درد ناشی از این نوع سردردها تجویز می شوند.
چه زمانی نیاز است برای درمان سردرد به یک دکتر خوب مراجعه شود؟
در بیشتر موارد، سردردهای اپیزودیک ظرف ۴۸ ساعت از بین می روند. اگر سردردی دارید که بیش از دو روز طول کشیده یا شدت آن افزایش می یابد، باید برای دریافت کمک های پزشکی و دارویی به پزشک خود مراجعه کنید.
اگر در طول یک دوره ی سه ماهه، بیش از ۱۵ روز از ماه دچار سردرد می شوید (حتی اگر این درد با مصرف آسپرین یا ایبوپروفن قابل کنترل باشد)، ممکن است دچار یک سردرد مزمن باشید بنابراین لازم است برای انجام بررسی ها و معاینات لازم به پزشک خود مراجعه کنید تا بفهمید مشکل چیست.
داشتن سردرد می تواند علامتی از بیماری های جدی تر باشد و برخی از آنها نیاز به درمان با داروهایی فراتر از داروهای OTC و درمان های خانگی دارند
11 پاسخ
خیلی مطلب خوب و کاملی بود. ممنون دکتر
تشکر
سلام آقای دکتر من حدود یک ماهی میشه که سردرد دارم و با مسکن اصلا خوب نمیشم چجوری می تونم ازتون وقت بگیرم ؟
با سلام لطفا برای گرفتن نوبت معاینه با شماره های مطب تماس بگیرید
وای خدا خیرتون بده که اینقدر اطلاعات خوبی ارائه کردید
ممنون از شما
سلام من مدتیه که میگرن دارم چیکار باید کنم که خوب بشم؟
با سلام با بوتاکس میگرن مشکل سردرد تان تا حدود بسیار بالایی رفع میشه برای گرفتن نوبت با شماره های مطب تماس بگیرید.
خیلی مقاله خوبی بود ممنون
تشکر
سلام آقای دکتر عزیز.
من مدتی هست سرم رو که پایین میارم، دچار احساس فشار در قسمت بالای جمجمه و پشت سر میشم که با مقداری احساس سوزش همراه هست. احساس فشار بالای سر بیشتر موقع پایین آوردن سرم هست و قسمت پشت سر، بیشتر به هنگام دراز کشیدن به پشت. فشارش خفیف هست اما نمیدونم علتش چیه که تا سرم رو خم میکنم به بالای جمجمه ام فشار وارد میشه ؟